Wat te doen met verlies van gezondheid? Accepteren, aanvaarden, erkennen?

Liggend op de bank, ziek door corona en met angst voor long-covid, denk ik aan de mensen die ik ken die zich moeten verhouden tot chronisch ziek of vermoeid zijn. Ik doe mijn uiterste best om ‘goed’ ziek te zijn, wat dat dan ook mag zijn, in de hoop dat ik daarmee grip heb op het voorkomen van langdurige klachten. Helaas heb ik teveel mensen met long-covid zien worstelen (en nog steeds) om een weekje corona zorgeloos voorbij te laten gaan. En deze mensen doen me ook denken aan vele anderen die ik ken, ook in mijn praktijk, die hun weg proberen te zoeken in het minder belastbaar zijn. Het gesprek gaat er dan vaak over dat dit een proces van rouw is. Je had iets wat je niet meer hebt; je volledige gezondheid en energie waar je op kon vertrouwen. Het is een lastige taak om je hiertoe te verhouden. Mensen verzetten zich in eerste instantie. Logisch, je wilt er niet aan, je kijkt of je eraan kunt ontkomen. Wanneer dat niet lukt, zul je het toch onder ogen moeten zien. En dan komt het erop aan wat ‘onder ogen zien’ eigenlijk inhoudt. Lange tijd spraken we bij verlies over het leren aanvaarden ervan. Maar wat is dat, aanvaarden? De Dikke van Dale zegt; zich schikken in, zich neerleggen bij. Daaruit blijkt precies de moeite die mensen kunnen hebben met ‘aanvaarden’. Wat als je je niet wilt schikken? En ‘neerleggen bij’ klinkt wel heel passief. Accepteren dan? Zouden we ons verlies moeten accepteren? De definitie hiervan is; aannemen, aanvaarden. Aannemen klinkt al actiever dan ‘zich neerleggen bij’, maar moeten we iets aannemen dat we niet willen? Alweer wat jaren geleden was ik bij een lezing van Manu Kierse, die mensen met veel liefde en wijsheid vertelt over rouwen. Hij noemde dat hij niet meer sprak van aanvaarden of accepteren, maar van erkennen. Het erkennen van het verlies. Dit is me vanaf dat moment bijgebleven, omdat het zo juist voelt. Als we de Dikke van Dale erbij pakken, zegt deze over erkennen; het bestaan, de waarheid, juistheid, billijkheid van iets inzien of toegeven. Dat klinkt zuiverder wanneer het gaat over verlies; het inzien van het bestaan van het verlies, van de waarheid daarvan. Daarmee hoeven we ons er niet bij neer te leggen, hoeven we ons niet te schikken en hoeven we het niet aan te nemen. Het enige dat we doen is het niet langer ontkennen, maar het onder ogen zien. Dat is voldoende om ermee te gaan leven, in plaats ertegen te leven. Dan is de weg vrij om je leven zo vorm te geven, dat je verlies daarin past.